Một nhóm các nhà triết học và các nhà công nghệ sinh học thực vật đã chuyển sang sử dụng môn khoa học nhận thức để giải thích lý do tại sao việc phản đối cây trồng biến đổi gen (CTBĐG) đã trở nên phổ biến rộng rãi, mặc cho những đóng góp tích cực từ cây trồng CTBĐG. Họ cho rằng tâm trí con người rất nhạy cảm với các phát biểu tiêu cực được khơi gợi từ một số nhóm bảo vệ môi trường và các đối thủ khác của CTBĐG.
Một nhóm các nhà triết học và các nhà công nghệ sinh học thực vật người Bỉ đã chuyển sang sư dụng môn khoa học nhận thức để giải thích lý do tại sao việc phản đối cây trồng biến đổi gen (CTBĐG) đã trở nên phổ biến rộng rãi, mặc cho những đóng góp tích cực từ cây trồng CTBĐG cho nông nghiệp bền vững. Trong một bài báo viết về nghiên cứu được công bố trên một tạp chí quốc tế về khoa học cây trồng, họ lập luận rằng tâm trí con người rất nhạy cảm với các yếu tố tiêu cực được khơi gợi từ một số nhóm bảo vệ môi trường và các đối thủ khác của CTBĐG. Các nhà nghiên cứu kêu gọi công chúng hãy có ý kiến về CTBĐG trên cơ sở từng trường hợp cụ thể, từ đó không tập trung vào công nghệ mà thay vào đó tập trung vào sản phẩm kết quả.
“Có thể giải thích về sự phổ biến và các tính chất điển hình của sự đối lập với CTBĐG về mặt các quá trình của nhận thức cơ bản. Thông điệp chống CTBĐG hấp dẫn mạnh mẽ đến trực giác và cảm xúc”, tác giả chính Stefaan BLANCKE, một nhà triết học, cho biết. “Các phát biểu tiêu cực về CTBĐG – ví dụ như tuyên bố rằng CTBĐG gây bệnh và gây ô nhiễm môi trường – ảnh hưởng đến cảm xúc của chúng ta về sự ghê tởm và điều này dính vào tâm trí. Những cảm xúc này rất khó để chống lại, đặc biệt vì việc nghiên cứu về CTBĐG là một việc phức tạp khi truyền thông”.
Các ví dụ về tình cảm chống CTBĐG có mặt trên toàn thế giới – từ việc đình chỉ một cây cà tím biến đổi gen đã được phê duyệt ở Ấn Độ cho đến các quy định nghiêm ngặt đến cây trồng biến đổi gen ở Châu Âu. Các nhà nghiên cứu nghi ngờ rằng, góp phần vào sự chống đối công khai này là sự thiếu hiểu biết khoa học về di truyền học (thậm chí một nửa số người được hỏi trong một cuộc khảo sát Mỹ không bác bỏ tuyên bố rằng một gene cá đưa vào cà chua sẽ làm cho nó có mùi vị tanh) cũng như các phản đối về đạo đức.
“Các lập luận chống CTBĐG tác động đến trực giác của chúng ta là tất cả các sinh vật có một cốt lõi không biến dị không thể quan sát được, một bản chất, và mọi thứ trong thế giới tự nhiên tồn tại hoặc xảy ra cho một mục đích nào đó”, BLANCKE giải thích “Lý luận này mâu thuẫn với lý thuyết tiến hóa – với ý tưởng cho rằng trong quá trình tiến hóa một loài có thể biến đổi thành loài khác. Nó cũng làm cho chúng ta rất nhạy cảm với ý tưởng cho rằng thiên nhiên là một lực có mục đích hoặc thậm chí những chủ đích mà chúng ta không nên can thiệp vào”.
Tuy niềm tin tôn giáo, đặc biệt là những người có quan niệm lãng mạn về thiên nhiên, được cho là đã tạo một số tiêu cực xung quanh CTBĐG, nhưng Blancke và các đồng tác giả cho rằng còn có nhiều điều hơn như thế. Sử dụng các ý tưởng từ ngành khoa học về nhận thức, tâm lý học tiến hóa, và lý thuyết hấp dẫn về văn hóa, họ đề xuất rằng đây là vấn đề về thông điệp cạnh tranh sự chú ý – trong đó các nhóm môi trường chỉ đơn giản gây ảnh hưởng nhiều hơn đến tình cảm của người dân về CTBĐG so với cộng đồng khoa học.
“Trong một thời gian rất dài người ta chỉ được nghe từ một phía”, Blancke nói. “Các nhà khoa học thường không có liên quan đến sự hiểu biết của công chúng về CTBĐG, chưa kể đến việc khoa học về CTBĐG có khả năng phản trực giác rất cao và do đó rất khó để truyền đạt cho một đối tượng người dân – vì vậy họ đã ở vào thế bất lợi ngay khi bắt đầu”.
Các nhà nghiên cứu tin rằng hiểu biết được lý do tại sao mọi người chống lại CTBĐG là bước đầu tiên hướng tới việc xác định các cách để phản lại thông điệp tiêu cực. Blancke và các đồng tác giả Geert De Jaeger, một nhà công nghệ sinh học thực vật, bắt đầu thực hiện việc này trong cộng đồng của mình bằng cách diễn thuyết một bài nói chuyện trước công chúng để xua tan huyền thoại về CTBĐG. Họ kêu gọi những người khác xây dựng các chương trình giáo dục khoa học để có thể giúp cân bằng các chiến dịch chống cây trồng biến đổi gen.
“Chúng tôi muốn mang lại cho cả hai phía nhiều hơn”, Blancke cho hay. “Bạn không thể nói CTBĐG là xấu. Bạn phải nhìn vào từng trường hợp riêng biệt để đưa ra phán quyết”.
Thanh Vân – Dostdongnai, theo ScienceDaily
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét